Վարդենիս. երթուղին և տեսարժան վայրերը

Վարդենիսը համարվում է Հայաստանի հնագույն քաղաքներից մեկը։ Դրա սահմաններում և դրանցից դուրս հնագետները հայտնաբերել են գտածոներ, որոնք այդքան գրավում են ճանապարհորդներին։ Բայց Վարդենիսի հիմնական հարստությունը բնությունն է։ Այստեղ կան և՛ սարեր, և՛ մարգագետիններ, և՛ գետեր ու լճեր:

Բովանդակություն

1. Վարդենիս քաղաքի պատմությունը
2. Ինչպե՞ս հասնել քաղաք
3. Տեսարժան վայրեր

Վարդենիս քաղաքի պատմությունը

Սեւանի հարավարեւելյան ափին անհիշելի ժամանակներից բնակավայր է եղել։ Ըստ ավանդության, բնակավայրը հիմնադրել է Գեղամ արքան՝ հայերի նախահայր Հայկ Նահապետի թոռը մ.թ.ա. III–I դդ.։ Հենց Գեղամ արքայի պատվին է Սևանա լիճը մինչև 18-րդ դ. կոչվել Գեղամա ծով: Բնակավայրը նույնպես Գեղամն անվանել է իր անունով՝ Գեղամաբակ։ Մեծ Հայքի օրոք այն մտնում էր իններորդ գավառի՝ Սյունիքի կազմի մեջ։ Իսկ այժմ քաղաքի ծայրամասում գտնում են այդ դարերի գերեզմանատեղերը։

IX դ․ գյուղն ավերակ վիճակում հայտնաբերել է Սյունյաց իշխան Վասակ Գաբուրը։ Նա վերականգնել է բնակավայրը և իր պատվին անվանել Վասակաշեն («Վասակի գյուղ»)։ Տարածքը բազմիցս ասպատակվել է թաթար-մոնղոլների և թյուրք-օղուզների կողմից։ Նրանց, հավանաբար, գրավել է Սեւանա լճի մոտ գտնվող դիրքը, Մասրիկ գետը, շրջապատված Վարդենիսի եւ Սեւանի լեռնաշղթաներով, ինչպես նաեւ հարեւան Սոթք գյուղում գտնվող ոսկու հանքավայրը։

Ոսկին, ինչպես մյուս օգտակար հանածոները, այստեղ արդյունահանվում է մինչ օրս: Իսկ XVI-ից մինչև XIX դարի սկիզբը. Վասակաշենը կոչվել է Ոսկեշեն՝ «ոսկե գյուղը»։

1830 թվականին Արևմտյան Հայաստանի Դիյադինից (Տաթեոն) այստեղ են տեղափոխվել հայեր, իսկ հետո՝ ադրբեջանցիներ։ Գյուղն անվանել են Բասարգեչար։ Եվ միայն 1969 թվականին է գյուղը հարավ-արևմուտքում գտնվող լեռան անունով դարձել Վարդենիս («վարդերի երկիր»)։ 1995 թվականին գյուղը դարձել է քաղաք։

Այժմ տեղի բնակիչները զբաղվում են գյուղատնտեսությամբ։ Նրանք իրենց արտադրանքը ներկայացնում են Հայաստանի տարբեր մարզերի տոնավաճառներում։ Իսկ 2014 թվականին «Ոսկե հասկ» տոնավաճառն առաջին անգամ անցկացվեց հենց Վարդենիսում։ Քաղաքը հայտնի է իր ցորենով։ Խորհրդային տարիներին այն մատակարարվում էր տեղի գարեջրի գործարանին, իսկ հիմա՝ հացի գործարանին։ Գարեջրի գործարանի տարածքում այժմ գործում է «Էկոկաթ» պանրի արտադրության գործարանը։ Կարող եք գնել գաուդա, լոռի և չանախ պանիրներ։ Քաղաքն ունի նաև կաթնամթերքի սեփական ձեռնարկություն՝ «Գնել Խաչատրյանը», որը կաթը մթերում է տեղի բնակիչներից։ Այստեղ շշալցնում են զովացուցիչ ըմպելիքներ, ալկոհոլային խմիչքներ, օրինակ՝ Tateon կոնյակը, որը պատրաստվում է տեղական խնձորից, ինչպես ասում են՝ դասական երաժշտության հնչյունների ներքո։ Կան նաև բազմաթիվ կահույքի արտադրամասեր և նույնիսկ չիչխանի վերամշակման գործարան՝ «Samelon Vardeins»:

Ինչպես տեսնում եք, այս փոքրիկ գավառական քաղաքը տնտեսական մեծ նշանակություն ունի։

Ամառներն այստեղ կարճ են, ոչ այդքան շոգ, որքան մայրաքաղաքում։ Բացի այդ, շոգից փրկում են մշտական քամիները: Աշնանը անձրեւոտ է, իսկ ձմռանը՝ ձյունոտ եւ -6°C։

Ինչպե՞ս հասնել քաղաք

Վարդենիսը գտնվում է 170 կմ հեռավորության վրա Երևանից. Մեքենայով այնտեղ կարող եք հասնել 2,5–3 ժամում։ Հարմար է մեքենա վարձել Move2Car. Ճանապարհն անցնում է լճի ափով և առափնյա անտառներով։ Դրանց մյուս կողմում սարեր են, ուստի ճամփորդությունը խոստանում է հաճելի լինել։

Հյուսիսային ավտոկայանից (Վերին Պտղնի, մայրուղի Մ-4) դեպի Վարդենիս մեկնում են ավտոբուսներ։ Իսկ ամռանը՝ ուրբաթից կիրակի, Երևանից կարող եք գնացքով մեկնել «Սևան» կամ «Շորժա» կայարան, իսկ այնտեղից՝ մեքենայով։

Քաղաքը գտնվում է Հայաստանը Արցախի հետ կապող Սոթք-Քարվաճառ ճանապարհին։ Վարդենիսը գտնվում է սահմանից 20 կմ հեռավորության վրա և բազմիցս գնդակոծվել է։ Զգույշ եղեք այստեղ ճանապարհորդելիս և նախօրոք պարզեք տարածաշրջանի իրավիճակը։ Մեր աջակցության թիմը կօգնի ձեզ այս հարցում: @move2armenia_official հասցեով.

Տեսարժան վայրեր

Վարդենիսն առայժմ քիչ է հայտնի զբոսաշրջիկների շրջանում։ Ավելի հաճախ Սեւանում հանգստանալու կամ Գեղարքունիքի մարզում շրջելու համար ընտրվում են ավելի մեծ քաղաքներ, օրինակ՝ համանուն Սեւանը կամ Շողակաթը (Շորժա կայարան): Բայց Վարդենիսը և շրջակայքը ևս արժանի են ուշադրության։

Բնությունը

Վրադենիսի բնությունը մենք համարում ենք առանձին տեսարժան վայր։ Քաղաքը գտնվում է Մասրիկ գետի հովտում, հարթավայրի վրա։ Որոշ զբոսաշրջիկներ տեղի տարածքները համեմատում են ղազախական տափաստանների հետ։ 23 կմ հեռավորության վրա գտնվում են Վարդենիսի լեռները, որտեղ կարելի է գտնել հնագույն ժայռապատկերներ։ Հյուսիսից տեսանելի է Սեւանի լեռնաշղթան։ Համանուն լիճը գտնվում է 10կմ հեռավորության վրա

Վարդան Մամիկոյանի աղբյուրը

Վարդենիսի բնական հարստությունների մեջ առանձնացնենք Վարդան Մամիկոյանի աղբյուրը։ Այն գտնվում է քաղաքի սահմաններից դուրս։ Ենթադրվում է, որ հայ հրամանատարն իր արշավանքի ժամանակ կանգ է առել այստեղ։ Վարդենիսցիները աղբյուրի ջուրը համարում են բուժիչ, իսկ այս վայրը՝ սուրբ։

Քաղաքային հրապարակը և այգին

Կանաչապատ տարածքները միայն քաղաքից դուրս չեն գտնվում: Վադենիսում հաճելի է շրջել Հայաստանի ազգային հերոս, Արցախի հերոս Մոնթե Մելքոնյանի անվան ծառուղում։ Կարելի է զբոսնել նաև ակադեմիկոս Վիկտոր Համբարձումյանի անվան քաղաքային զբոսայգում։ Վարդենիսում բացվել է նաև գիտնականի տուն-թանգարանը։ Հետաքրքիր է, որ նրա հայրը՝ բանասեր Համազասպ Համբարձումյանը, ծնվել է այն ժամանակվա Բասարգեչար գյուղում։ Արժե նաև կանգ առնել Հայրենական մեծ պատերազմի զոհված զինվորների հուշահամալիրի մոտ, որտեղ քարից փորագրված զինվորի մայրը ծնկաչոք սգում է նրանց համար։

Վարդենիսի Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի

Վարդենիսի գլխավոր տեսարժան վայրը Սուրբ Աստվածածին եկեղեցին է։ Առաջին եկեղեցին հիմնադրել է Վասակ Գաբուրը։ XVI դ. այստեղ աշխատել է պատմիչ Հովհաննիսիկ (Հովհաննես) Ծարեցին։ Նա վերականգնում և արտագրում էր տարեգրությունները։ Այդ տաճարը մինչ օրս չի պահպանվել, սակայն 1905 թվականին դրա հիմքի վրա կանգնեցվել է նոր եկեղեցի։ եկեղեցու տարածքում գտնվում են XIV-XVII դդ. խաչքարեր։

Սոթք քաղաքի և Հայրք գյուղի Սուրբ Աստվածածին եկեղեցիները

Սուրբ Աստվածածին եկեղեցիներ կան ոչ միայն Վարդենիսում, այլ նաեւ մոտակա բնակավայրերում։ Սոթք քաղաքում կա 7-րդ դարի տաճար։ Դրա պարիսպներից ներս՝ 13-րդ դարի խաչքարեր են։ Իսկ Հայրք գյուղում կա 12-րդ դարի Սուրբ Աստվածածին եկեղեցին, որի առջևում 13-րդ դարի Սուրբ Գեւորգն է։ Յուրաքանչյուրի մոտ կա հնագույն գերեզմանոց՝ խաչքարերով։ Տաճարները կարծես կապված են ենթադրաբար երկաթե դարաշրջանի ռազմական կառույցով։

Վանևանի վանք

Վարդենիս տանող ճանապարհին կարելի է կանգ առնել 10-րդ դարի Վանևանի վանական համալիրի մոտ։ Ավելին, ճանապարհն անցնում է գեղատեսիլ կիրճի միջով։ Վանքի տարածքում պահպանվել են երկու եկեղեցի և զանգակատուն։ Զբոսաշրջիկները նշում են, թե որքան հանգիստ և խաղաղ է այս տարածքում, իսկ շուրջդ՝ կանաչապատ տարածքներ ու լեռներ։

Մաքենաց Վանք

Մաքենիս գյուղը գտնվում է Վարդենիսից 18 կմ հեռավորության վրա։ Այնտեղ իններորդ դարում Մարիամ թագուհին իր մահացած եղբոր հիշատակին կառուցել է Մաքենյաց վանքը։ Ժամանակին այն համարվում էր կարևոր մշակութային կենտրոն, որտեղ նույնիսկ սովորում էին հայ կաթողիկոսները։

Ծովակ գյուղի ամրոցը

Վարդենիսից Սևանա լիճ տանող ճանապարհն անցնում է Ծովակ գյուղով, որտեղ մ.թ.ա. I-ին դարում կառուցված բերդ կա։ Դրա տարածքում տարբեր ժամանակներում գտնվել են եկեղեցի, գերեզմանոց և քարանձավային կացարաններ, որոնցում երևում են օջախների մրի հետքերը։ Ժայռի վրա փորագրված է մ.թ.ա. VIII դարի սեպագիր արձանագրություն։

Շարունակում ենք պատմել Հայաստանի քաղաքների մասին։ Եթե ձեզ հետաքրքրում են Սևանա լճի մերձակայքում գտնվող այլ բնակավայրեր, խորհուրդ ենք տալիս ընթերցել մեր հոդվածները Գավառ և Մարտունի քաղաքի մոտ՝.