Ի՞նչ է «ջանը» և ինչպե՞ս օգտագործել այս բառը

«Վալիկ-ջան, ես քեզ մի խելոք բան ասեմ, բայց չնեղանաս. դու և նա իրար չեք սազում…» («Միմինո»):

Հայի հետ շփվելիս անպայման կլսեք «ջան» բառը։ Այդ բառով ձեզ կդիմեն կամ կավելացնեն ձեր անվանը: Բայց ի՞նչ է նշանակում այս բառը։ Ի՞նչ նկատի ունեն հայերը, երբ քեզ դիմում են «ջան»-ով։ Փորձել ենք բացատրել այս հոդվածում։

Բովանդակություն

1. «Ջան» բառի ստուգաբանությունը
2. Ի՞նչ է նշանակում «ջան» բառը
3. Ինչպե՞ս է օգտագործվում «ջան» բառը
4. «Ջան» բառի տարբերակները

«Ջան» բառի ստուգաբանությունը

Թե որտեղից է առաջացել «ջան» բառը, մինչ օրս հստակ հայտնի չէ։ Բայց, ամենայն հավանականությամբ, այն ունի նախահնդեվրոպական արմատներ և հայերեն է մտել հին պարսկերենից։ Ժամանակակից կամ հին պարսկերենում «ջան» նշանակում է կյանք, ոգի, հոգի (այդ թվում՝ սիրալիր դիմելիս): Նման բառեր կարելի է գտնել աշխարհի շատ այլ լեզուներով: Օրինակ, նման մի բառը սանսկրիտում նշանակում է շունչ:

Մեկ այլ տեսության համաձայն՝ «ջանը» թյուրքական ծագում ունի։ Ժամանակակից թուրքերենում «իմ սիրելի» հնչում է որպես «ջանիմ»։ Բայց ենթադրվում է, որ, ընդհակառակը, քոչվոր թուրքերը կարող էին որդեգրել այս բառը հարեւանների հետ շփվելիս։

Ի՞նչ է նշանակում «ջան» բառը

Ինչպես նշեցինք, «ջան»-ը հոգին է կամ կյանքը։ Այսինքն՝ մեկին ջան ասելիս հայերը բառացի ասում են՝ «հոգիս», «կյանքս»։ Պակաս վերամբարձ է հնչում, բայց կրկին չեք սխալվի, եթե «ջան»-ը թարգմանեք որպես սիրելիս կամ հարազատս։

Ինչպե՞ս է օգտագործվում «ջան» բառը

Սա զգացմունքային և շատ տարածված բառ է: Այն ավելացվում է հատուկ անունից կամ ընդհանուր գոյականից հետո՝ «Բժիշկ ջան, ինչպե՞ս է զգում կինս»։ Կամ առանձին են օգտագործում՝ «Ջան, քեզ ի՞նչ բերեմ»։

«Ջան» ասելով՝ հայը ցույց է տալիս, որ հարգում է մարդուն, ջերմ զգացմունքներ ունի նրա նկատմամբ։ Ցուցադրում է իր սերը, հիանում է զրուցակցով, նրան իր ընկերն է համարում: Այսինքն՝ այսպես փոխանցվում են բարյացկամ վերաբերմունքի տարբեր երանգներ։

Հայերը տարբեր մարդկանց են անվանում սիրելի, հաճելի մարդ։ Առաջին հերթին շատ մտերիմ մարդկանց՝ բարեկամներին, մոտ ընկերները։ Երեխայի անունից հետո ծնողները կամ պապիկները ջան են ավելացնում, օրինակ՝ «Աշոտ ջան»։ Այստեղ այս բառը նման է ռուսերենի փոքրացուցիչ ածանցին, իսկ դիմելաձևը կարելի է թարգմանել որպես՝ «Աշոտիկ»։ «Ջան»-ով կարելի է դիմել նաև անծանոթին։ Այդպիսով նրանք ցույց են տալիս իրենց բարյացկամությունը և այն, որ տվյալ մարդու հետ հաճելի է շփվել։ Հարգալից «ջան» լսում են, օրինակ, բժիշկները, տարեցները։ Դա ստեղծում է ընկերական, խաղաղ հաղորդակցության մթնոլորտ:

«Ջան» բառի տարբերակները

«Ջան»-ը բառի ընդհանրական ձևն է։ Այն ամենից հաճախ է հանդիպում: Սակայն օգտագործվում են նաև «ջանա», «ջանիկ» և «ջանս» ձևերը։ «Ջանա» բառը կիրառելի է աղջիկների համար, հիմնականում այդպես դիմում են բարեկամուհիներին կամ ընկերուհիներին։ Իսկ ջանիկ են ասում, երբ դիմում են երեխաներին՝ թե՛ սեփական, թե՛ անծանոթ։ Կարելի է հանդիպել նաև «ջանս» բառաձևի, որը պատկանելություն է ցույց տալիս՝ «ի՛մ սիրելի»։

Հայոց լեզու - աներևակայելի հետաքրքիր և շատ գեղեցիկ հնչողություն: Եթե ցանկանում եք սկսել սովորել այն, առաջարկում ենք կապ հաստատել մեր լեզվի դպրոցներում այստեղ կամ գալ էքսպրես դասընթացներից Move2Armenia Culture.