Մատենադարան

Մատենադարանի ձեռագրերի հավաքածուն ամենամեծերից է աշխարհում։ Պահեստները պարունակում են ավելի քան 17300 ձեռագիր, ավելի քան 450 հազար արխիվային փաստաթուղթ, 3000 հնագույն գիրք։ Գիտահետազոտական ինստիտուտում պահվող ավելի քան 14200 գրքեր հայերեն են, մնացածը՝ օտարալեզու՝ հունարեն, լատիներեն, արամեերեն, եբրայերեն, պարսկերեն, հին սլավոներեն, եթովպերեն, ճապոներեն և այլն։ Այստեղ պահվում են թարգմանությունների եզակի օրինակներ, որոնց բնօրինակները չեն պահպանվել իրենց մայրենի լեզվով։

Մատենադարանը հիմնադրվել է Մեսրոպ Մաշտոցի և Սահակ Պարթևի կողմից 405 թվականին թագավորական Վաղարշապատում։ 1920 թ Մատենադարանը դարձել է պետական. 1939 թ Մատենադարանը տեղափոխվել է Երևան. Մատենադարանի շենքի շինարարությունը Մարկ Գրիգորյանի նախագծով սկսվել է 1945 թվականին, սակայն 1947-1953 թվականներին շինարարությունը կասեցվել է։ 1953 թվականին շինարարությունը վերսկսվեց և ավարտվեց 1959 թվականին։ Նույն թվականին Մատենադարանը դարձավ գիտահետազոտական ինստիտուտ և տեղափոխվեց նոր շենք։ 1982 թվականից մինչև 2008 թ 2008 թվականից Մատենադարանի տնօրենն է ակադեմիկոս Սեն Արեւշատյանը։ մինչև 2016թ տնօրենը բանասիրական գիտությունների դոկտոր Հրաչյա Թամրազյանն էր, իսկ ներկայումս Մատենադարանի տնօրենը պատմական գիտությունների դոկտոր Վահան Տեր-Ղևոնդյանն է։

Մատենադարանի աշխատանքային հատորները՝ նախատեսված 1959 թ. այսօր դրանք այլևս բավարար չեն. միայն ձեռագրերի հավաքածուներին ավելացել է 6000 գիրք, իսկ արխիվային և գրադարանային հավաքածուները բացառիկ աճել են։ Պահեստավորման և վերականգնման համակարգերի արդիականացման և նոր տեխնոլոգիաների ներդրման նպատակով Մատենադարանի գլխավոր մասնաշենքին կից կառուցվել է նոր մեծ գիտական համալիր։